چطور با مراقبت به موقع و مداوم از خودرو، نیاز کمتری به تعمیر آن داشته باشیم
در تحقیقات انجام شده نشان می دهد که ۴۰% رانندگان از مسائل فنی خودرو کم اطلاع هستند و نمیدانند که چطور از خودرو نگهداری کنند تا نیازی به مراجعه مداوم تعمیرگاه نداشته باشد. سابقا به اهمیت این موضوع اشاره کرده ایم اما خودروهای امروز، بطورکلی بگونه ای طراحی شده اند که می توانند با نگهداری و سرویس، سالها بدون مساله جدی، در خدمت صاحبانشان باشند.
در دفترچه راهنمای هر خودرو، موارد مشخصی در رابطه با نگهداری از خودرو قید شده است ، اما مواردی هستند که تقریبا بین همه خودروها مشترکند و دانستن آنها علی الخصوص به رانندگان جوان، می تواند کمک شایانی کند تا از هزینه های هنگفت تعمیرات در امان بمانند. در اینجا به چند مورد از این مشترکات خواهیم پرداخت:
کنترل مداوم سطح مایعات خودرو :
روغن و فیلتر روغن موتور
دوره تعویض روغن و فیلتر آن به عوامل مختلفی چون مدل خودرو، نحوه رانندگی و شرایط کارکرد خودرو بستگی دارد و مناسب ترین دوره تعویض هر خودرو در دفترچه راهنمای آن درج شده است. با این حال بطور میانگین توصیه می شود پس از طی مسافت ۵ تا ۸ هزار کیلومتر، روغن و فیلتر آن را تعویض نمایید. دقت کنید که کنترل سطح روغن را بلافاصله بعد از خاموش کردن موتور انجام ندهید زیرا ممکن است به اشتباه گمان کنید سطح روغن کم شده است.
زمان بدهید تا با خنک شدن موتور، سطح روغن به حالت عادی خود بازگردد و سپس آن را کنترل کنید. زیاد شدن میزان روغن موتور، باعث نشتی به سر شمع ها و روغن سوزی می شود. بطور معمول رنگ روغن موتور طلایی رنگ است. اگر به رنگ شیری بود، یعنی روغن فاسد شده و اگر بسیار تیره بود، به معنای سوختگی روغن است و در هر دوصورت نیاز به بررسی مکانیک متخصص دارد.
در مقاله ای در همین وبسایت بطور مفصل به انواع روغن موتور پرداخته ایم. برای اطلاعات بیشتر برای انتخاب روغن موتور به آن مراجعه کنید.
روغن ترمز
محل مخزن روغن ترمز، یک محفظه پلاستیکی است که گاهی بر روی آن با نوشته ای چون Brake Fluid مشخص شده است (در صورت پیدا نکردن از دفترچه راهنمای خودرو کمک بگیرید). میزان آن از روی محفظه (در صورت شفاف بودن) مشخص است یا از طریق میله مخصوص تعبیه شده در آن با بازکردن درب مخزن مشخص می شود. در صورت پایین بودن سطح روغن ترمز، حتما خودرو را نزد مکانیک متخصص ببرید زیرا این امر نشانگر نقصی در سیستم عملکرد خودرو چون نشتی مدار یا سایش لنت هاست.
توجه داشته باشید که این روغن بسیار به رطوبت حساس است! قبل از بازکردن درب مخزن حتما دور آن را تمیز نمایید و برای پرکردن محفظه نیز حتما از روغن ترمز نو با محفظه پلمپ شده استفاده کنید. کمترین آلودگی یا رطوبت عملکرد ترمز خودرو را مختل می کند و بسیار خطرناک است! در مناطق مرطوب، این روغن نیاز به تعویض سالیانه و در مناطق خشک نیاز به تعویض کمتر (حدود دوسال یکبار) دارد.
روغن گیربکس اتوماتیک:
اگر خودروی شما، دارای گیربکس اتوماتیک است، برای کنترل سطح روغن گیربکس آن، لازم است پس از روشن کردن خودرو، درحالتی که دنده در وضعیت پارک (P) قرار دارد کاپوت را باز کرده وبه سراغ لوله روغن گیربکس بروید. اگر جای آن را نمیدانید از کاتالوگ خودرو کمک بگیرید. میله ای برای کنترل سطح روغن تعبیه شده و معمولا چیزی شبیه دستگیره دارد. با جدا کردن میله از لوله، می توانید سطح روغن را بررسی کنید. دو خط یا علامت بر روی میله دیده می شود که باید سطح روغن بین این دوخط باشد و الا لازم به تعویض یا اضافه کردن دارد.
پیش از اضافه کردن از کیفیت روغن نیز اطمینان حاصل کنید. مقداری از آن را روی دستمالی بکشید و رنگ آن را مشاهده کنید. رنگ روغن گیربکس معمولا قرمز رنگ است تا در صورت بروز نشتی قابل رویت باشد. در صورت تیرگی بیش از حد، نیاز به تعویض دارد. تعویض روغن گیربکس خودرو برای هر خودرو متفاوت و باید نوع آن با دقت انتخاب شود اما بطور کلی توصیه شده پس از هر ۴۰ هزار کیلومتر، تعویض گردد.
البته گیربکس های دنده ای نیز نیاز به کنترل سطح روغن و در صورت ایجاد سروصدا (اصطلاحا زوزه کشیدن) نیاز به تعویض دارند اما حساسیت آنها کمتر از گیربکس های اتوماتیک است.
رعایت این موضوع یکی از نکات مهم نگهداری از خودرو می باشد.
مواد خنک کننده (ضدیخ)
بطور میانگین تعویض ضدیخ خودرو سالی یکبار لازم است اما حتما سطح آن را در فصول سرد کنترل کنید. در صورت کم بودن میزان ضدیخ، ترکیب نصف و نصف از ضدیخ و آب مقطر را به مخزن بیافزایید. البته بعضی از ضدیخ ها نسبت ترکیبی مناسبی دارند که دیگر نیاز به اختلاط با آب مقطر ندارد (حتما روی محفظه ضدیخ را مطالعه کنید!). نکته ی بسیار حائز اهمیت اینکه کنترل کردن این محلول در حالتی که موتور کاملا سرد است انجام شود. اگر موتور خودرو گرم باشد احتمال پاشیدن محلول بر روی صورتتان وجود دارد! نکته بعد اینکه توجه داشته باشید که ضدیخ ها معمولا حیوانات خانگی را جذب می کنند اما بسیار سمی و کشنده اند. در صورت داشتن حیوان خانگی حتما در نگهداری محفظه و در صورت ریخته شدن بر زمین دقت کنید!
مایع سیستم هیدرولیک فرمان
مایع هیدرولیک فرمان در محفظه ای (معمولا از پلاستیک شفاف) استوانه ای در زیر کاپوت قرار دارد. اگر بدنه آن شفاف بود، سطح آن قابل رویت است. در بعضی خودرو ها دو حالت گرم و سرد (یا max و min) برای سطح روغن درنظر گرفته شده که بنا به اینکه موتور خودرو گرم شده یا سرد است، حد آن متفاوت می باشد. اگر حین چرخش فرمان، صدایی شنیدید و یا فرمان سفت حرکت می کرد نیاز فوری به کنترل این مورد وجود دارد؛ در غیر اینصورت به پمپ های هیدرولیک آسیب می رساند.
محلول مخزن شیشه شوی
این محلول را بطور ماهیانه کنترل کنید. برای پرکردن این مخزن، بهتر است از مایعات مخصوص شستشوی شیشه استفاده نمایید و در فصول سرد برای پرکردن محفظه از محلول های با نقطه انجماد پایین استفاده کنید. توصیه می شود نگذارید این محفظه کاملا خالی شود، چون این امر باعث فشار آوردن به پمپ شیشه شوی شده و متاسفانه تعویض این پمپ هزینه غیرقابل انتظاری را برای شما دارد!
کنترل فیلترهای خودرو
در مطلب دیگری از این مرجع، انواع فیلترها را توضیح داده ایم که بهتر است ضمن دقت در کنترل مداوم آنها، جزییات بیشتر را از آن مقاله پیگیر شوید.
باتری و کابل های آن
نحوه نصب صحیح باتری بسیار حائز اهمیت است تا در حین حرکت دچار لقی نباشد. اتصالات باتری را گاها کنترل کنید تا محکم، تمیز و فاقد فرسودگی باشند. باتری خودرو باید حداکثر سه سال یکبار کنترل شود و در زمان لازم، تعویض گردد.
تسمه ها
حتما تسمه های مارپیچی (دندانه دار) و ۷ شکل را کنترل کنید تا لقی، ترک خوردگی یا پوسیدگی نداشته باشند. در صورت فرسودگی فورا آنها را تعویض کنید زیرا می تواند آسیب جدی به موتور خودرو وارد کند. تعویض تسمه تایمینگ بنا به هر خودرو متفاوت است اما بطور میانگین بعد از طی مسافتی حدود ۹۶ تا ۱۴۵ هزار کیلومتر باید تعویض بشوند.
این نکته نیز از نکات مهم نگهداری از خودرو است.
ترمزها
ترمزها از حیاتی ترین اجزاء خودرو برای تامین ایمنی آن محسوبند. پس کنترل سالیانه سیستم ترمز را جدی بگیرید. خطوط انتقال مایع هیدرولیک، دیسک ها و درام ها باید حتما تحت کنترل باشند.
روغن کاری شاسی
بعضی از خودروها، از این امر بی نیازند، اما اگر در دفترچه راهنمای خودروی شما قید شده، لازم است بطور مداوم قطعات سیستم فرمان و فنربندی را کنترل و شاسی را بطور دوره ای روغن کاری کنید.
چراغ چک را جدی بگیرید!
اگر حین رانندگی چراغ چک روشن شد و همانطور باقی ماند، به معنای مساله ای در سیستم اگزوز یا حسگرهاست و لازم است به آن رسیدگی شود. اما اگر چراغ موتور چشمک زن شد، به معنای خطر جدی تری است و باید فورا کنترل شود تا مبدل کاتالیتیکی اگزوز آسیب نبیند.
شستن و پولیش کردن
بدنه خودرو نیز، مانند سایر قسمت ها نیاز به نگهداری و محافظت دارد. برای جلوگیری از مخدوش شدن واکس روی خودرو، حتما با مواد مخصوص شستشوی اتومبیل، آن را بشویید و از جایگزین کردن آن با مواد شوینده لباس و ظروف جدا بپرهیزید! توصیه می شود سالی دوبار نیز رنگ خودرو را پولیش کنید تا هم کیفیت آن تضمین شود و هم رنگ و جلای آن ثابت بماند.
اگزوز
هرزمان صدای غیرعادی از خودروتان بگوش رسید، حتما لوله اگزوز و اتصالات آن را کنترل کنید. هرگونه نشتی یا سوراخ در لوله اگزوز می تواند بسیار خطرزا باشد.
شلنگ ها
در موعد تعویض روغن موتور، بهتر است شلنگ های مختلف موتور نیز بررسی و در صورت هرگونه نشتی، ترد و شکننده بودن، متورم بودن یا جمع شدگی و همچنین فرسودگی، فورا تعویض شوند.
چراغ ها
اگر چراغی روشن نمیشود، ابتدا فیوز و سیم های متصل به آن را کنترل کنید. ممکن است چراغ خودرو هنوز سالم باشد. در غیر اینصورت نسبت به تعویض آن اقدام نمایید.
حسگر اکسیژن
برای بعضی مدل های خودرو، چراغ هشداردهنده تعویض حسگر اکسیژن تعبیه شده که شما از روشن شدن آن مطلع می شوید که زمان تجدید آن فرا رسیده. در خودروهای مدل ۱۹۹۶ به این طرف معمولا بیش از یک حسگر اکسیژن وجود دارد تا در صورت نقصان کارکرد یکی، دیگری اقدام به عمل کند. اما آزمونی وجود دارد که می توانید با بررسی گازهای آلاینده خروجی از اگزوز از سلامت این حسگرها اطمینان حاصل کنید و با آگاهی و در صورت لزوم نسبت به تعویض آن اقدام نمایید.
شمع موتور
بطور کلی باید بعد از طی حدود ۱۶ تا ۴۸ هزار کیلومتر، شمع خودرو کنترل و در صورت نیاز تعویض شود. این تفاوت بنا به نوع و مدل خودرو و شمع آن است. بهتر است از مکانیک متخصص خودرو خود، طول عمر شمع خودروتان را سوال کرده و در موعد مقرر آن را تجدید کنید.
سیستم فنربندی و فرمان
تمامی قطعات مربوط به این سیستم علی الخصوص کمک فنرها باید سالانه کنترل شوند تا اگر نشتی، فرسودگی یا لقی دارند، تعویض گردند. خرابی در این سیستم می تواند به فرسایش بیش از حد و غیرمتقارن تایرها منجر شود که در این صورت در عبور از ناهمواری ها، بیش از حد حرکت خواهند کرد.
تایرها
تایرهای خودرو را علی الخصوص در ابتدای تغییر فصول کنترل کنید. ابتدای فصول سرد و همچنین ابندای فصول گرم تایرها نیاز به تنظیم باد دارند تا طول عمر بیشتر و عملکرد بهتری داشته باشند. غیر از کنترل مداوم سطح تایر از نظر پوسیدگی و ترک خوردگی، حتما تایر یدک خود را نیز تحت نظر مداوم داشته باشید تا در صورت لزوم، با اطمینان خاطر بتوانید از آن استفاده کنید.
تیغه های برف پاک کن
دستورالعمل تعویض تیغه ها هر شش ماه یکبار هستند. اگر حین استفاده صدای بیش از حد می دهد نشان از خشکی تیغه هاست و اگر روی آن ترک مشاهده می کنید، حتما آن را تعویض کنید تا هم عملکرد بهتری داشته باشد و هم شیشه های خودرو شما سالم تر بمانند.
پس از خواندن این مطلب، بهتر است برای خود و با توجه به دفترچه راهنمای خودروتان، چک لیستی تهیه نمایید و موعدی را برای کنترل سالیانه خودرو خود در نظر بگیرید. این امر می تواند به سلامت خودرو و همچنین اطمینان خاطرتان کمک شایانی بنماید.
برگرفته از : مجله ماشین شماره ۳۷۴، وبسایت ایت کارز
